Ticaret Bakanlığı, sosyal medya fenomenleri ve influencer’lara, markalarla işbirliklerini açıklamadan “örtülü reklam” yoluyla gelir elde ettikleri için ağır cezalar uyguladı. Son olarak, Şeyma Subaşı’na 550 bin lira, Cem Özkök’e ise 500 bin lira ceza kesildi. Bu durum, toplumsal medya reklamlarında uyulması gereken kurallar, yasaklar ve cezaların ehemmiyetini gündeme getirdi.
Sosyal medya fenomenlerine ağır vergi cezaları
Sosyal medya platformlarının büyümesiyle birlikte markalar, eser tanıtımları için influencer’larla işbirliği yapmaya başladı. Artık bir dal haline gelen bu alanda, influencer’lar kendi web siteleri yahut Google Adsense reklamları aracılığıyla gelir elde ediyorlar. Fakat, işbirliklerinin açıkça belirtilmemesi, yani “örtülü reklam” yapılması tüketicileri yanıltma potansiyeli taşıyor.
“Örtülü Reklam” tarifi ve yasağı
Hürriyet’ten Oya Armutçu‘nun aktardığına nazaran, Avukat Dr. Burak Aslanpınar, örtülü reklamı, eser yahut hizmetin tanıtımının reklam olduğunun açıkça belirtilmemesi olarak tanımlıyor. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili unsuruna nazaran, reklam hedefli yapılan her türlü paylaşımın reklam olduğunu belirten açık sözler içermesi gerekiyor. Toplumsal medya etkileyicileri ekseriyetle eserleri doğal bir biçimde hayatlarına entegre ederek tanıtıyorlar, fakat bu tanıtımların reklam olup olmadığı bazen belgisiz kalabiliyor.
Reklam olduğu belirtilmeli
Sosyal medya etkileyicilerinin paylaşımlarında reklam yapıldığında bu durumun tüketiciler tarafından açıkça anlaşılabilir formda belirtilmesi gerekiyor. Örnekler ortasında “#reklam”, “#işbirliği”, “#ortaklık”, “#sponsor” üzere ibareler bulunuyor. Bu ibareler, paylaşımda tüketicinin görebileceği halde belirtilmeli.
Ticaret Bakanlığı’nın denetimi
Ticaret Bakanlığı, rutin denetimleri ve şikayetler üzerine influencer’lara yönelik incelemeler yapıyor. Reklam Kurulu, ilgili savunmalar alındıktan sonra cezai süreç uyguluyor. Şayet ceza kesildiyse, bu karara karşı yönetim mahkemesinde dava açılabiliyor.
Cezaların adilliği ve şartları
Şeyma Subaşı ve Cem Özkök üzere ünlü isimlere kesilen cezalar, adil olup olmadığı konusunda tartışmaları beraberinde getirdi. Cezalar, takipçi sayılarına yahut gelirlere nazaran değişmiyor; herkese eşit ölçüde uygulanıyor. Fakat, cezaların yüksekliği birtakım influencer’lar için yıllık gelirlerinden daha fazla olabiliyor, bu durum cezaların adilliği konusunda soru işaretleri yaratıyor.
Reklam Kurulu’nun yetkileri
Reklam Kurulu, örtülü reklamın tekrarlanması durumunda cezayı 10 katına kadar artırma yetkisine sahip. Bu, influencer’lara kıymetli mali yükümlülükler getirebilir. Ayrıyeten, toplumsal medya hesaplarına yönelik olarak durdurma kararı yahut erişimin engellenmesi üzere ek yaptırımlar da uygulanabilir.