Kırgızistan’da 2014 yılından bu yana iki yılda bir yapılan Dünya Göçebe Oyunları’nın dördüncüsünün, 2020 yılında Türkiye’de düzenlenmesi kararı alınmış, lakin Kovid-19 salgını nedeniyle 2022’ye ertelenmişti. 2 yıl orta verilen Dünya Göçebe Oyunları’nın dördüncüsü bu yıl ekim ayında Bursa’da gerçekleşecek. Göçebe Oyunları tarihi açısından da en büyük tertip yapılacak. Nasıl bir tertip olacak? Bizleri neler bekliyor?
Göçebe Oyunları’nın danışmanı olarak heyecanla ben de bekliyorum. Bilimsel yahut kültürel manada katkı sağlamaya çaba ediyorum. Spor ve kültürel manada görmüş olduğunuz hem spor oyunlarının yansıtıldığı hem de klasik Türk kültürlerinin yaşatıldığı ve yaşandığı bir alan olarak heyecanla bekliyoruz. Bütün Türk dünyasından büyük bir iştirak bekliyorum. Göçebe oyunlarının kültürümüze, Türk tarihine ve Türk milletine her tarafıyla bir katkı sağlayacağını düşünüyorum. Maneviyatımızı spor manasında da güçlendirerek, kuvvetlendirerek devam edecek. Ben ümitliyim gelecek kuşaklardan. Değerli olan gençlere bunu aktarabilmek.
İznik olmasının özel bir sebebi var mı?
Geleneksel Türk konseptine uygun bir yerleşim planı. Mükemmel bir faaliyet alanı. İznik çok kıymetli kültürel bir merkez. Hem Hristiyanlık dünyasında Bizans için hem de Türk İslam kültürünün de değerli bir merkezi olarak görüyoruz ve bence pahalı. Tahminen bir noktada bu aktifliğin daima hale gelmesi, klasikleşmesi de çok daha gerçek olacak. İznik gölünün kenarında yapılacak olması da bence yeterli olacaktır. Türk kökenli halkların birbirleriyle daha sıcak münasebet kurması açısından İznik tahminen de bu manada bir merkez olabilir.
Dünya Etnospor Konfederasyonu tarafından 2016 yılından bu yana düzenlenen, renkli etkinlikler ve çekişmeli çabalarla klâsik spor ve kültür şenliğine dönüşen Etnospor Kültür Şenliği geçtiğimiz günlerde Atatürk Havalimanı’nda gerçekleştirildi. Şenlik okçuluktan yağlı güreşe, ulamadan yabusameye, ssireumdan şalvar güreşine, nesil güreşinden aba güreşine, mas güreşinden mangalalaya, aşık atmadan atlı cirite, kökbörüden atlı okçuluğa ve pato olmak üzere birçok klasik spor kısmına mesken sahipliği yaptı. Çeşitli aktivitelerin gerçekleştirildiği şenliğe yetişkinlerin yanı sıra çocukların da ilgisi bir epey büyüktü. Biz de bu kapsamda şenlik alanında Dünya Göçebe Oyunları danışmanı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ile bir ortaya geldik. Göçebe oyunlarının kültürel boyutlarını, Türk Devletleri Teşkilatı açısından ehemmiyetini, (UNESCO) İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine alınmasını ve daha birçok mevzuyu Taşağıl ile konuştuk.
Biraz göçebe oyunlarından bahsedelim istiyorum. Geçmişin ihtişamlı spor kolları göçebe oyunları bugüne aktarılıyor. Türk kültürünün jenerasyonlar ortası transferini sağlıyor. Klasik spora, göçebe oyunlarına da ilgi de aslında baktığımızda her geçen gün artıyor ve tekrar yaygınlaşıyor. Neler söylemek istersiniz?
Gerçekten de göçebe oyunlarına, Etnospora ilgi artıyor. Bu sporlar, Türk milleti tarihini en erken evrelerinden itibaren var eden, günümüze kadar o toplumsal sağlamlığı ve dinamizmi sağlayan bir ayak. Sağlıklı beden, sağlıklı aile, sağlıklı toplum ve sağlıklı devlettir. Hepsi bu türlü kademe kademe sarfiyat. Bu manada göçebe oyunlarını ben de çok önemsiyorum ve uzmanlık alanım prestiji ile gördüğüm vakit hakikaten de bizim sporlarımız Türk milletinin her alanında Mançurya’nun derinliklerinden Macaristan’a kadar bir alandan bütün Türk kökeni halklarını ayakta tutan bir bütündür. Bu manada aslında spor bir ömür biçimidir. Bu ömür biçiminin günümüze kadar yansıtılması kıymetli ve bilhassa alanda gençlerin bulunması ve toplumun gelecek jenerasyonlara aktarılması daha da değerlidir diye değerlendiriyorum.
ÇOCUKLAR ULUSAL KÜLTÜR KIYMETLERİMİZİ ÖĞRENİYOR
Biz bilhassa yetişkinlerin ilgisi olduğunu biliyoruz lakin birebir vakitte şu an Etnospor Festivali’nde göçebe oyunlarına çocukların da çok büyük bir ilgisi olduğunu görüyoruz Bu nokta da hem çocuklara hem yetişkinlere ne üzere hünerler kazandırıyor?
Yetişkinler açısından bakarsak bu sporlar ve kültür pahaları ya da el sanatları bize bir şeyler sağlıyor. Yetişkinleri birebir vakitte keyifli edip, heyecanlandırıyor. Tarihimizi, kültürümüzü daha düzgün tanıtıyor. Gelecekte bir biçimde devam edecek ancak özünde topluma kültürel ve manevi ruh manasında çok şey kattığını düşünüyorum. Çocuklarda ise hem onların kişiliklerinin oluşma çağında spor hüneri kazandırıyor hem de ulusal ruh ve spor kıymetlerimizi vererek daha sağlıklı bir toplum meydana gelmesine katkı sağlıyor. Eğitim- öğretim boyutunun kıymetli olduğunu, sağlıklı kuşakların meydana gelmesi açısından son derece kıymetli buluyorum. Gençlerin ilgi göstermesinden çok keyifli olduğumu söz edebilirim. Bir oyun var burada sonuçta. Bu oyun eğlenceli ve daha çok cezbediyor olağan ki. Bu oyunun içerisinde ulusal kültür kıymetlerimizi öğrenmesi ise değişik bir şey.
Oyunların kültürel boyutuna da değindiğimizde ne üzere kültürel katkıları var?
Her şeyden evvel spor bir ömür biçimidir. Hayatın kendisidir her manada. Beşerler spor yaparak daha sağlıklı hale gelirler ve bunu hayatlarına yansıtırlar. Lakin bu bir yerde kendilerine daha sağlıklı bir toplum sağlar ve bu toplumun kültürünü gösterir. Bizim hayat biçimimiz ise kıyafetlerimizden davranışlarımıza, oturma biçimimize kadar kültürümüzün her alanına yansıyor. Mesela burada gördüğümüz o çadırlar bizim tarihi M.Ö.2000-3000’lerden evvel günümüze kadar gelen Türklerin hayat biçimini yansıtıyor. Hasebiyle biz o kültürleri bu şenlikte görebiliyoruz. Ancak o çadırlardaki farklı farklı yemeklerde bir manada Türk kültürünün zenginliğini yansıtıyor. O vakit ne diyeceğiz gençlerimize? Türk kültürünün zenginliğini görmek istiyorsanız gelin Etnospor’a görün ya da göçebe oyunlarının ne anlattığını görün. O halde hem toplumsal boyutuyla hem siyasi, toplumsal katkısıyla yahut sıhhat açısından yararlı olduğunu kıymetlendirebiliriz.
İNSANLAR ORTASINDA TOPLUMSALLAŞMAYI SAĞLIYOR
-Spor turizmine de kıymetli bir katkısı var…
Göçebe oyunları için bilhassa buraya Moğolistan’dan ya da çok uzak bir bölgeden birinin gelmesi ve onları görmek için gelen beşerlerle birlikte eksiksiz bence. O akım beşerler ortasında toplumsal dayanışmayı, toplumsallaşmayı ve tanışmayı sağlayacağı üzere Türk köken ve toplulukları ortasında yakınlaşmayı sağlıyor. Bunu sağladığı üzere birebir vakitte bu spor turizmine de katkısı oluyor.
Dünya Göçebe Oyunları’nın Türk Devletleri Teşkilatı açısından değeri nedir pekala?
Kültürel boyutu değişiktir. Atcılıktan cirite yahut kökbörüden buzkaşiye ve üstün okçuluğa kadar her alanıyla Türk kökenli toplulukları birbirine yaklaştıracaktır. Benim alanlarda yaptığım çalışmalarda gözlemlediğim kadarıyla Kazakistan, Kırgızistan, Güney Sibirya ve Moğolistan’da eski Türk kültürüne ilişkin ögelerin çok fazla uygun yaşadığını görmüş oluyorum. Bunların da buraya taşınması, öğrenmesi olacaktır. Lakin her vakit toplumların bir toplumsal boyutunu değerlendirirsek bugün bir Türk Birliği ya da Türk Devletleri Teşkilatı’ndan kelam edebileceksek bunun temelinde kültür kesinlikle yer alacaktır. Kültürün de dayandığı temel hususlardan biri de budur.
UNESCO SAYESİNDE TÜRK TOPLUMU TANINACAK
Dünya Göçebe Oyunları, 2021 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesine alındı. Siz de UNESCO genel konseyine seçilmiş biri olarak bu bahisle ilgili neler söylemek istersiniz?
Uluslararası seviyede tanınması çok memnunluk verici. Bu neyi sağlayacak? Dünyanın değişik yerlerindeki farklı toplulukların, farklı insanların Türk toplumunu tanımasını sağlayacak. Böylelikle barış tahminen daha huzurlu bir dünya meydana gelecektir diye düşünüyorum. UNESCO genel konseyine seçilen biri olarak açıklıkla söyleyebilirim ki, sporun ve bilhassa olimpiyatların temelinde insanların birbiriyle kaynaştırma özelliği var. UNESCO’ya listesine alınmasının da Türk sporuna katkı sağlayacağını düşünüyorum. Bilhassa Sibirya’da yaşadığım gezdiğim yerlerde Batılıların yapmış olduğu şenliklerde görünce bizim de bunu yapmamız gerektiğini değerlendiriyorum.
Göçebe oyunları sayesinde Ulusal Ekip için atletler yetişir mi? Mesela Mete Gazoz üzere yetenekler yetişir mi? Merak ediyoruz doğrusu…
Mete Gazoz mükemmel bir örnek. Zira Mete Han eski Türkçede Bahadır demek. Okçu Birliğin Kurucusu üzere. Yani silahlı kuvvetlerin, kara kuvvetlerin kurucusu üzere kabul ediliyor. Bütün gençliğe süper bir örnek. Doğal Mete Gazoz’ların çoğalması gerek. Hem nişancılık manasında hem güreşte hem okçulukta bence futbolda da çoğalması gerekiyor. Bilhassa futbolda zira evvelce Türklerde bayanlar ortasında futbol oynanıyordu. Bunların dışında hem dünya kültürüne hem de dünyadaki tanınan kültüre renk katan, bizim de ülkemizi heyecanlandıracak polo, çavgan yahut günümüzdeki ismiyle cirit üzere oyunların çoğalması gerekiyor. Şu an Mete Gazoz üzere ülkemizde onun potansiyelinde oyuncular var. Bilhassa okçuluk manasında büyük bir yaygınlaşma kelam konusu şu anda.