Yazının tamamı şöyle:
Emekli aylıklarının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması fecî bir gerçeği ortaya çıkardı. Yaklaşık 10 milyon emekli taban fiyatın, yaklaşık 8,8 milyon emekli 7 bin 500 TL’nin altında emekli aylığı alıyor. Düzenleme ile 7 milyona yakın emekli sıfır fark alacak. Düzenleme, emeklilerin evvel bölünmesi ve sonra sefalette eşitlenmesi demek.
Emekli aylıklarının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması uygulaması bir yandan önemli bir tuzak içeriyor öte yandan emeklilerin sefalette eşitlenmesi ve yeni mağduriyet manasına geliyor. Evvel Cumhurbaşkanı (CB) en düşük emekli aylığını 7 bin 500 TL yapacaklarını açıkladı. Ama bunun CB kararıyla yapılması mümkün olmadığından AKP kümesi 24 Mart 2023’te TBMM’ye bir kanun teklifi sundu. Kanun teklifi ile en düşük emekli aylığının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması ve emekli bayram ikramiyesinin 2 bin TL’ye çıkarılması öngörülüyor.
Öncelikle en düşük emekli aylığının 7 bin 500 TL’ye çıkarılacağı tezi hakikat değildir. Bu düzenleme artırım değil. Emeklilerin kendi kök aylıkları değişmiyor. 7 bin 500 TL altında kalan emekli aylıkları Hazine katkısıyla 7 bin 500 TL’ye tamamlanacak. Yapılan süreç 5510 sayılı yasanın 119. hususuna nazaran farkın Hazine tarafından karşılanmasıdır. Kök aylıklar artırılmıyor.
HAZİNE KATKISI TUZAĞI!
Denebilir ki ha SGK vermiş ha Hazine ne fark eder? Değerli olan emeklinin cebine giren para değil mi? Maalesef kazın ayağı o denli değil. Burada da ince hesaplanmış bir “AKP klasiği” ile yüz yüzeyiz. Emeklilerin kök aylıkları tıpkı kalacağı için olağan artırım devirlerinde (Ocak ve Temmuz) emekli aylıklarına 7 bin 500 TL üzerinden değil kendi kök aylıkları üzerinden artırım yapılacak. Örneğin şu anda kök aylığı 5 bin TL olan bir emekli 500 TL Hazine takviyesi ile 5 bin 500 TL aylık alıyor. Bu emekli yeni durumda 2 bin 500 TL Hazine takviyesi ile 7 bin 500 TL alacak. Lakin Temmuz 2023’te alacağı artırım 5 bin TL üzerinden hesaplanacak. Örneğin yüzde 20 artırım alırsa kök aylığı 6 bin TL olacak. Bu sefer Hazine bin 500 TL’lik kısmı karşılayacak. Böylelikle emekliler kök aylıkları 7 bin 500 oluncaya kadar yeni bir artırım alamayacaklar. Tuzak budur. Halbuki aylıklar hakikaten 7 bin 500 TL olsaydı Temmuz 2023’te yüzde 20 artırım olması durumunda artırımlı aylıklar 9 bin TL olacaktı.
Öte yandan emekli aylıklarının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması yalnızca emeklilerin kendileri için geçerli olacak. Hak sahipleri (dul ve yetimler) kendi payları oranında fark alacak. Örneğin emeklinin eşi yüzde 75 oranında mevt aylığı alıyorsa onun aylığı 7 bin 500 TL’ye değil 5 bin 625 TL’ye tamamlanacak.
Her şeyden evvel emekli aylıkları son yıllarda süratle düştü. Emekli aylıklarının düşme sebebi. AKP’nin 2008 yılında çıkardığı 5510 Sayılı Kanun’dur. Bu kanun ile aylık bağlama oranları ve güncelleme katsayısı düşürüldüğü ve emeklilere ülkenin büyümesinin hisse verilmediği için emekli aylıkları da düştü. Bilhassa yüksek enflasyon periyotlarında emeklinin alım gücü süratle düştü. Seçimin de gündeme gelmesiyle birlikte emekli aylıklarında düzenleme kaçınılmaz oldu. Lakin bunu bütün emeklileri kapsayacak eşit bir artırım yerine en düşük aylığı Hazine katkısı ile artırmayı tercih ettiler.
Evet! Emekli aylıkları çok düşüktür ve emekli aylıklarının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması bile yetmez yasa ile emekli aylıklarının alt sonunun minimum fiyata eşitlenmesi gerekir. Lakin yapılan bu değildir. Yapılan bir tamamlama sürecidir. Bu düzenleme kıymetli bir tuzak içermesinin yanında adil ve eşitlikçi değil. Bu uygulama ile emekliler tıpkı minimum fiyatta olduğu üzere tabanda, sefalette eşitleniyor. Kimi emekliler yüzde 36, kimi emekliler yüzde, 20 kimileri yüzde 10, kimileri daha az fark alırken 7 bin 500 TL ve üzeri aylık alanlar hiç fark alamayacak. 2 bin lira fark alacak emekli de var 500 TL alan da. Fakat aylıkları 7 bin 500 TL üzerinde olanlar tek kuruş fark alamayacak. Onların aylıkları da tabana yaklaşacak. Bu uygulama tabana gerçek bir yığılma manasına geliyor. Emeklileri sefalet aylığında eşitliyorlar!
EMEKLİLERİ BÖLÜYORLAR!
AKP hükümeti sistemi düzeltmek yerine emekli aylıklarında tabanda bir eşitlik sağlamayı hedefliyor. Böylelikle tabandaki emekli aylıklarında bir ölçü uygunlaştırma yapılırken daha üstteki emekli aylıklarını mengene üzere aşağıya bastırıyorlar. Örneğin Aralık 2022’de 3 bin 500 TL’ye tamamlanan emekli aylığı Nisan 2023’te 7 bin 500 TL’ye tamamlanacak. En alttaki emeklinin 4 aylık artışı yüzde 114 olacak. Lakin öteki emeklilere yalnızca yüzde 30 artırım yapıldı. Böylelikle emekliler bölünmüş olacak ve biraz fazla aylık alan emekliler de tabanda, sefalet aylığında eşitlenmiş olacak. Daha fazla prim ödeyen yahut uzun müddet çalışmış olanlar daha düşük emekli aylığı alacaklar. Emekliler tıpkı minimum fiyatta olduğu üzere tabanda eşitlenecek.
Yapılacak artış 2 bin TL ve yüzde 36 olarak sunulsa da gerçek bu türlü değil. Emeklilerin bir kısmı 2 bin TL fark alırken bir kısmı daha az alacak. Bir kısmı ise hiç fark alamayacak. Bütün emeklilere eşit oranlı bir artırım ve kök aylıkları artırmak yerine daha düşük maliyetle emeklilerin bir kısmının ağzına bir parmak bal çaldılar.
Peki buna nasıl yürek ediyorlar? Neden tüm emekli aylıklarına olağan artırım yapmak yerine bu türlü dolambaçlı bir yama yapıyorlar? Öncelikle bu artış usulünün maliyeti daha az ve aslında günü kurtarıp uzun vadede artış getirmiyor. Herkese daha düşük oranlı, cüzi bir artırım yerine emeklilerin bir kısmına daha yüksek artırım yapılıyor. Bu türlü düşük aylıklı emeklilerin oyları hedefleniyor. Evvel eşeği kaybettirip sonra buldurma hikayesi!
EMEKLİ AYLIKLARI VAHİM!
Nasıl oluyor da 7 bin 500 TL’den fazla aylık alanlara artırım yapmamayı göze alıyorlar. Bunun yaratacağı reaksiyondan çekinmiyorlar mı? Bunun sırrı AKP’nin emekli aylıklarını getirdiği seviyede yatıyor. Bunun karşılığını AKP Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş 24 Mart 2023’te Meclis’te düzenlediği basın toplantısında veriyor.
Düzenlemeden yaklaşık 11 milyon vatandaşın faydalanacağını kestirim ettiklerini belirten Elitaş, 6 milyon kişinin ise 2 bin liraya yakın artıştan yaralanacağını bildirdi. Düzenlemeden en çok faydalanacakların hem BAĞ-KUR’lular hem de SSK’liler olacağını söyledi. Elitaş’ın açıklamasından anladığımız memur emeklilerinin bu düzenlemeden yararlanmayacağı. Zira onların emekli aylıkları 7 bin 500 TL’nin üstünde. 7 bin 500 liranın üzerinde emekli aylığı olanlara rastgele artış öngörülmemesi nedeniyle gelen tenkitleri yanıtlayan Elitaş, 7 bin liranın altında emekli aylığı alan kişi sayısının 8 milyon 139 bin, 7 bin 500 liranın altında emekli aylığı alanların sayısının 8 milyon 796 bin, 8 bin liranın altında alanların sayısının ise 9 milyon 898 bin olduğunu kaydetti.
AKP yıllardır izlediği emekli aylığı siyaseti ile milyonlarca emekliyi sefalet seviyesinde aylıkla açlığa mahkum etmiş durumda. Elitaş’ın itiraf ettiği üzere 6 milyon emekli Hazine dayanağı ile 5 bin 500 TL emekli aylığı aylık alıyor. 7 bin 500 TL’nin altında 8,8 milyon, 8 bin liranın altında ise 9 milyon emekli var. Evvel bu emeklilere sefalet aylığı reva gördüler artık de seçim rüşveti veriyorlar. EYT’lilerle birlikte 15,6 milyona yükselmesi beklenen emeklilerin yaklaşık 7 milyonu ise bu düzenlemeden yararlanamayacak.
SGK’nin ısrarlı taleplerime karşın açıklamadığı emekli aylıklarının seviyesini Elitaş’ın açıklamalarından kısmen de olsa öğrenmiş bulunuyoruz. (SGK kamuoyundan bilgi saklama zihniyetini terk ederek bu dağılımın tüm detaylarını kamuoyuna açıklamalıdır.) AKP’li yetkililerin açıklamalarına nazaran emeklilerin yaklaşık yüzde 60’i 8 bin TL altında aylık alıyormuş. 8 bin 506 TL olan taban fiyat altında aylık alan emeklilerin oranı yüzde 65-70 oranında olabilir. Bu müthiş bir durumdur. En düşük aylığının 7 bin 500 TL’ye tamamlanması daha düşük emekliler için kısmı bir ferahlama sağlasa da 7 milyona yakın emeklinin aylıklarının tabana gerçek yuvarlanması manasına geliyor.
Böylece 9 milyona yakın emekliye kısmı ve süreksiz bir artış sağlanırken 7 milyona yakın emekli ise gözden çıkarılmış oluyor. Bu teklif eşitsizlik yaratacak ve ayrımcı bir düzenlemedir. Bu düzenleme farklı prim ve çalışma müddetine sahip emeklilerin haklarının gasp edilmesidir. Bu düzenleme emeklilerin ortalama aylık seviyesinde gerçek bir düzgünleşme değil üstteki emekliye artırım vermeyip onu aşağıya bastırmak manasına geliyor.
Bu tablo 20 yılda geldiğimiz yeri göstermesi açısından ibretliktir. 2002 yılında en düşük emekçi emekli aylığı minimum fiyatın yüzde 40 üzerinde idi. Şu anda Hazine katkısıyla 5 bin 500 TL. Minimum fiyatın yüzde 35 altında. Şayet Hazine katkısı olmasaydı emekli aylıkları çok daha düşük düzeyde olacaktı. AKP’nin 2008’de yaptığı 5510 Sayılı Yasa emekli aylıklarını sefalet seviyesine düşürdü. Artık kendi yapıtları olan bu vahameti düzeltirken bile adaletsiz davranıyorlar. Kaş yaparken göz çıkarıyorlar. Emeklileri yoksullukta eşitliyorlar.
Yapılması gereken tüm emeklilere eşit oranlı artırım yapmaktır. Hazine katkısıyla tamamlama süreci tahlil değildir Aldatmacadır. Yapılması gereken emekli aylıklarının alt sonunun yasa ile minimum fiyata eşitlenmesi, aylık bağlama oranlarının ve güncelleme katsayısının eski seviyesine getirilmesidir. Hazine katkısıyla kaynak bulunuyorsa -ki elbette bulunabilir- bu katkının bütün emeklilere istikrarlı dağıtılması gerekir.