AYDIN HASAN, HANDE ATILGAN / Ankara – Suriye’nin yeni lideri Ahmed El-Şara neredeyse tüm hayatını askeri kamuflaj giyerek geçirdi. Baas rejimini sona erdiren operasyon sürecinde kamuflaj üzerine giydiği montlarla tarzında değişiklik sinyalleri verdi. Rejimin devrilmesinin akabinde Batı ülkelerinin uğrak noktası haline gelen Suriye’de heyetleri kravatsız kadro elbise ile karşılayan El-Şara, kravatlı ilk fotoğrafı Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile görüşmesinde verdi. Radikal bir kumandan profilini terk eden Şara, ülkedeki tüm toplum bölümlerini kapsayıcı bir idare olacakları telaffuzuna paralel olarak “kıyafet devrimi”ne de imza atmış oldu.
El-Şara, yabancı basına verdiği demeçlerde bu tavrını “Devrimci olmaktan devlet adamı olmaya geçmemiz lazım. Savaşta üniforma giyerim, savaş bitti, sivil kıyafet giyiyorum” tabirleriyle anlattı.
‘Herkesin lideriyim’
Milliyet, El-Şara’nın değişimini uzmanlara sordu. Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, şu değerlendirmeyi yaptı: “Kravat takmak evvel ‘medeniyete avdet etmek’ demek. ‘Ben o devirde verdiğim gayretten ötürü o denli idim. Esad artık gitti, rejim yıkıldı. Çabamızda muvaffakiyete ulaştık. Ben artık herkesin başkanıyım, eskisi üzere değilim, terör faaliyeti içinde değiliz, siyasi birleştiriciyim. Batı zıtlığı içinde değilim. Benim yeni kimliğim budur’ bildirisini veriyor. Ben Suriye’de hiçbir şeye güvenemiyorum. HTŞ liderliğinden devlet adamlığına… Bunu nereye kadar götürür? Beklemek lazım. HTŞ’nin temsil gücü ne kadar, halkta ne kadar karşılığı olduğunu görmek lazım. Ancak Suriye’de bu yeni periyotta Türkiye açısından da bir muhatap bulmak gerekiyordu. Bu muhatap, rejimi devirmede başarılı olduğu için HTŞ’nin başındaki kişi oldu.”
Hem alanda hem siyasette
Modacı Ferruh Karakışlı ise İslami rejimlerde tabu olmasına rağmen Şara’nın kravat tercihini şöyle yorumladı:
“Batı dünyasıyla çok yakın diyalog halinde olduğunu, aslında bir Batı projesi olduğunu da gösteriyor bence. Koyu renk ekip elbise, artık alandan daha çok siyasetin merkezine oturma durumunu simgeliyor. Kravattaki yeşil de aslında hala alanda olduğunu yani militer manzarasının dışına çıktığını lakin hâlâ alanla ilintili olduğunu simgeliyor diye görüyorum. Bundan sonra hem siyasetin içinde hem de alanda yani iki alanda da olacağını simgelediğini düşünüyorum bu imajın. Ukrayna’da olduğu üzere, vakit zaman tekrar militer imajlarla devam edeceğini düşünüyorum. Tam manasıyla bir imaj değişikliği dememiz için biraz beklememiz lazım. Öte yandan da Türkiye’ye olan hürmetini gösteriyor bence. Kravat siyaset ve üst seviye iş dünyası dışında son 30 yılın en düşük kullanım düzeyinde. Lakin ben şahsen bir modacı olarak geri dönüş bekliyorum. Son periyotta bilhassa teknoloji başkanlarının ‘smart casual’ dediğimiz spor giysisi çok etkiledi.”
Ülke protokolü uygulandı
Fidan’ın Şam’a yaptığı ziyaretin imajları, Türkiye-Suriye münasebetleri konusunda yeni devrin kodları ile ilgili de fikir verdi. Suriye’nin yeni başkanı, Bakan Fidan’ı eski bir dostu üzere sarılarak karşıladı. Görüşmede, “tevhid bayrağı” yer almadı. Yalnızca, Suriye’nin yeni bayrağı kullanıldı.
Eşit statü
Ülke protokolünün uygulandığı görüşmede, Türk bayrağı ile Suriye’nin yeni bayrağı yer aldı. Görüşme sırasında Bakan Fidan, ev sahibi ülke yetkilisi olan Golani’nin sağında durdu. Böylelikle protokolde mesken sahibinin konuğunu sağına aldığı eşit statü iletisi verildi. Görüşmede Türk heyetinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Nuh Yılmaz, Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği Süreksiz Maslahatgüzarı Burhan Köroğlu, Başdanışman Lütfullah Göktaş ile Suriye Genel Müdürü İhsan Mustafa Yurdakul yer aldı. Suriye geçici hükümetinin Dışişleri Bakanlığı görevine getirilen Esad Hasan Şeybani de Suriye heyetinde yer aldı.
İran ve Afganistan’da yasak
İran’da 1979 yılında Humeyni önderliğinde yapılan ihtilalden bu yana kravat yasağı uygulanıyor. İran’ın yabancı ülkelerde vazifeli diplomatları da kravat takmıyor. İran’daki yabancılar ise kravat takabiliyor. Yasak, toplumsal hayatta son yıllarda esnetilmiş durumda. Afganistan’da 2021 yılında tekrar idareye gelen Taliban da kravatı Hristiyanlık sembolü olarak görüyor. Taliban’ın Davet ve Rehberlik Dairesi Başkanı Muhammed Haşim Şahid Vror, 2023 yılında yaptığı açıklamada Hristiyan haçını simgelediği gerekçesiyle kravatın toplumdan çıkarılmasını savunmuştu.