Avrupa haftalardır çok kuraklık ve sıcaklarla çaba ediyor. Haziran ayından bu yana yüksek sıcaklıklardan ötürü kıtada hayatını yitirenlerin sayısının 12 bini geçtiği tabir ediliyor. Sıcaklıklar Avrupa’da tarımı da derinden etkilemekte. O denli ki dünyanın en büyük zeytinyağı ithalatçısı pozisyonundaki İspanya’da üretimin düşmesi öngörülüyor. İtalya’da da durum İspanya’dan farklı değil.
Dünyanın sayılı zeytin ve zeytinyağı üreticileri ortasında yer alan Türkiye’de ise sıcaklıklar Avrupa düzeyinde değil. Pekala Türkiye’de zeytin üretiminde mevcut durum nasıl? Avrupa’nın gereksinimini giderebilmemiz mümkün mü?
DENGELERİ DEĞİŞTİREN KRİZ: TÜRKİYE’DE DÜŞÜNCE YOK
Haber Global’e değerlendirmelerde bulunan Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu Lideri Mustafa Tan, Ulusal Zeytinyağı Komitesi tarafından hazırlanan rekolte kestirim çalışmalarının ekim ayına gerçek sonuçlanacağını lakin geçen yıldan daha âlâ bir rekolte beklendiğini belirtiyor.
Zeytinyağı üretiminde global çapta bir daralma beklediklerini lisana getiren Tan, Türkiye’nin ise bu türlü bir derdi olmadığını şu sözlerle lisana getiriyor:
“Kuraklık olsa bile Muğla, Aydın ve Kaz Dağları bundan etkilenmez zira burada imbat rüzgarları var. İmbat rüzgarları denizden rutubeti getiriyor. Bu bölgenin zeytinin anavatanı olmasının nedeni de bu.”
Mustafa Tan, son 10 yıldır var olan ve artacağı kestirim edilen iklim olayları ile ani iklim değişikliğinin ülkemizde beklenmedik dolu ya da yağmur yağışlarına neden olduğunu aktarıyor. “Avrupa bu negatif tesirleri bizden fazla hissediyor” diyen Tan, İspanya’nın dünyanın zeytinyağı üretiminin yüzde 40 ila 45’ini yaptığını fakat son yıllarda yaşanan çok önemli kuraklığın İtalya ve İspanya’daki üretimi etkilediğini vurguluyor. Yaklaşık 1 milyon ton zeytinyağı beklenen İspanya’nın elinde bu türlü bir stok olmadığını aktaran Tan, şöyle devam ediyor:
“Yunanistan’da da ekonomik sorunlardan ötürü zeytinyağı üretimi uygun değil ancak en kıymetli tesir global ısınma. Bu durum küresel zeytincilik ve insanlık açısından güzel değil natürel lakin ülkemiz için bir avantaj olabilir.”
“TÜRKİYE’NİN AVANTAJLI KONUMDA”
Bununla birlikte Tan, zeytinin vakit zaman soğuklanması gerektiğine işaret ederek, 2022 kışının bu açıdan güzel geçtiğini de aktarıyor.
Butik Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği Lideri Atilla Totoş ise en büyük zeytinyağı üreticisinin Avrupa olduğunu ve Avrupa’dan sonra 2. sırada Türkiye ile Tunus’un yer aldığını tabir ediyor. “Yani Türkiye değerli bir aktör olabilecek pozisyonda” diye konuşan Atilla Totoş, Türkiye’nin avantajlı pozisyonunu ise şöyle açıklıyor:
“Biz yaz kuraklığını pek hissetmiyoruz. Kuraklık olsa bile daha az ziyanla çıkabiliyoruz. İtalya ve İspanya’da ağır sulama yapıldığı için, toprak susuz kalınca ağaçlar gerilim yapıyor. Avrupa’da üretimin düşmesi Türkiye için bir baht olabilir fakat Türkiye’de zeytinyağı üreticileri ve ilgili resmi makamlar bunu fırsata çevirmek için hazırlanmalı.”
‘TÜRKİYE AVRUPA’NIN İHRAÇ ETTİĞİ PAZARLARI HEDEFLEMELİ”
Türkiye’nin AB’ye dökme yağ sattığını, vergilerden ötürü ambalajlı yağ satamadığına dikkat çeken Mustafa Tan, İtalya’da Türkiye’den giden zeytinyağının fabrikalarda ambalajladığını söylüyor. Ukrayna-Rusya savaşıyla da ayçiçek yağı tedarikinde bir noksanlık ortaya çıktığını belirten Tan, bu eksiklikten dolayı ayçiçek yağı ile zeytinyağı ortasındaki fiyat makasının daraldığının altını çiziyor.
Uzmanlar, Türkiye’nin Avrupa’nın zeytinyağı ihraç ettiği pazarları hedeflemesi gerektiği kanaatinde.
Tan ayrıyeten, İtalya ve İspanya’da üretimin azalması halinde bu ülkelerin zeytinyağı ihraç ettiği Çin ve ABD üzere pazarlara Türkiye’nin girebileceğini vurguluyor.
“BİZİM İÇİN BİR FIRSAT YILI OLABİLİR”
Bu bahiste emsal fikirlere sahip olan Atilla Totoş da, “Hedefimiz Avrupa pazarı olmamalı. Zira Avrupa büyük bir pazar olduğu için alış fiyatını o belirler. Bizim, ABD, Çin, Güney Kore, Japonya, Yeni Zelanda üzere Avrupa’nın zeytinyağı sattığı pazarlara yönelmemiz gerekir” diyor.
Tan ise son olarak, “Elimizde yağ kalsa bile gelecek yıl kuraklığın devam etmesi halinde yeniden satabiliriz. Eylülde yağış olmazsa İtalya ve İspanya’da üretimler 2023’te de azalabilir. Bizde düzgün bir mahsul geliyor bu yıl. Artan maliyetlere karşın bu yıl doğal istikrar yüzümüze güldü” diyor.
Atilla Totoş da, Türkiye’nin kaliteli, kusursuz ve güzel yağlar elde edebildiğinin altını çizerek, “Geçen yılki rekolteyi elde edebileceğiz. Bizim için bir fırsat yılı olabilir” sözlerini kelamlarına ekledi.