Türkiye’nin en esaslı spor kulüplerinden Galatasaray, kuruluşunun 117. yıl dönümünü kutluyor. Sarı-kırmızılı kulübün temelleri, geçmişi 1481 yılına kadar dayanan Galatasaray Lisesi’nde (Mektebi Sultani) atıldı.
Devlet adamı yetiştirmek emeliyle II. Beyazıt tarafından 1481’de kurulan mektep, ismini kurulduğu bölge olan “Galata Sarayı”ndan alıyor. Okul, çağdaş pozisyonuna 1 Eylül 1868’de Sultan Abdülaziz devrinde kavuştu. Okulun tekrar yapılanmasıyla periyodun Osmanlı İmparatorluğu’nda da gerçek manasıyla birinci sportif çalışmalar başladı. Mektepte vücut eğitimi dersi jimnastikçi Monsieur Curel tarafından eğitim programına kondu.
Curel sonrası Galatasaray Lisesi’nde vücut eğitimi öğretmenliği yapan M. Moiroux, Signor Martinetti ve Stangali, jimnastik ve atletizmin yanı sıra, yüzme, kürek, aletli jimnastiği öğrencilerle tanıştırdı.
Sonraki devirde de Faik Üstünidman, Binbaşı Mazhar Çıkarı, Abdurrahman ve Ahmet Robenson kardeşler liseye izcilik, tenis, hokey üzere spor kısımlarını getirdi. Öğretmen Faik Üstünidman’ın öncülük etmesiyle Galatasaray Lisesi öğrencileri futbolu keşfetti.
1900’lü yılların başında İstanbul’da bilhassa yabancılar ve azınlıklar ortasında oynanan futbol, Galatasaray Lisesi’ndeki gençler ortasında da yayılmaya başladı.
Kulübün kurucusu, birinci lideri ve 1 numaralı üyesi Ali Sami Yen, “Ellinci Yıl” kitabında Galatasaray Kulübünün kuruluş hikayesini, “1 Teşrin (eski rumi takvime nazaran ekim ve kasım aylarına verilen ortak isim) 1905’te mektebin 5. sınıfında edebiyat muallimimiz merhum Mehmet Cet Bey’in dersi esnasında birkaç arkadaş baş başa vererek Galatasaray’da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik.” tabirleriyle anlattı.
Ali Sami Yen’in “Maksadımız İngilizler üzere toplu bir halde oynamak, bir renge ve bir isme malik olmak ve Türk olmayan kadroları yenmek.” mottosuyla spor hayatına giriş yapan kulübün ismi birinci evvel Gloria (Zafer) ya da Audace (Cesaret) konulması yolunda görüşler ortaya atılmışsa da sonuçta Galatasaray olmasında mutabakata varıldı.
1905’ten 1919’a kadar Galatasaray Spor Kulübüne başkanlık yapan, mektebin 889 numaralı öğrencisi Ali Sami Yen, el yazısıyla tuttuğu “Galatasaray Terbiye-i Bedeniye Kulübü” Ihsaiyet Defteri’nin (Sayım-İstatistik Defteri) 181 ve 182. sayfalarında kurucu 13 üyeyi şöyle sıraladı:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- B. Nikolof
6- Milo Bakiş
7- Pol Bakiş
8- Bekir Sıtkı Bircan
9- Tahsin Nahit
10- Reşat Şirvanizade
11- Hüseyin Hüsnü
12- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
13- Abidin Daver
RESMİYETE 1913’TE DÖKÜLDÜ
Galatasaray Kulübü, 1 Teşrin 1905’te kurulmasına karşın resmi kayıtlara 1 Eylül 1913’te geçti.
1905’te Osmanlı İmparatorluğu’nda bir dernekler yasası bulunmadığından, Galatasaray Spor Kulübü yasal olarak tescil edilme imkanını bulamadı. 1912 yılında Cemiyetler Kanunu çıkarıldıktan sonra, kulüp yasal bir kimlik kazandı.
Yetkili makamlara kulüplerin tüzükleriyle birlikte, kurucu üyelerin isim ve adreslerinin de bildirilmesi zarurî tutulduğundan, istifa eden ya da eğitimlerini tamamlayarak ülkelerine dönen üyeler birinci listeden çıkarılıp, 1 Eylül 1913’te kurucu liste tekrar düzenlendi.
Kurucu üyelerin yeni sıralaması şöyle gerçekleşti:
1- Ali Sami Yen
2- Asım Sonumut
3- Emin Bülend Serdaroğlu
4- Celal İbrahim
5- Bekir Sıtkı Bircan
6- Reşat Şirvanizade
7- Refik Cevdet Kalpakçıoğlu
8- Abidin Daver
– Birinci maç
Galatasaray Futbol Grubu, birinci maçına 10 Kasım 1905’te Kadıköy’de çıktı.
Günümüzde varlığını devam ettiren ekipler göz önüne alındığında birinci Türk futbol grubu olan sarı-kırmızılılar, birinci maçını bugünkü Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı’nın bulunduğu Papazın Çayırı’nda yaptı.
Genç lise öğrencilerinden oluşan Galatasaray, birinci maçında bir Rum grubu olan Kadıköy Faure Mektebi’ni 2-0 yendi.
RENKLERİ VE LOGOSU
Galatasaray Spor Kulübünün birinci renkleri “Türkçülük”ü simgeleyen kırmızı-beyaz olarak belirlendi. Devrin idaresi tarafından bu renklerin yasaklanmasıyla bir periyot sarı-siyah renkler kullanılsa da kalıcı olmadı ve kulüp bugünkü renklerine kavuştu.
Kulübün kurucusu Ali Sami Yen, renklerin seçimini, “Birçok yeri dolaştıktan sonra, nihayet Bahçekapı’daki Şişman Yanko’nun dükkanına gidilerek orada şık iki yünlü kumaşa tesadüf ettik. Biri, vişneye çalan yoğunca tatlı bir kırmızı, öteki de içinde turuncudan iz taşıyan tok bir sarı. Tezgahtar, mahirane bir el hareketi ile kumaşların dalgalarını birleştirdi. Bir latife kuşunun başı ile kanadının yarattığı renk hoşluğuna emsal bir parlaklık hasıl oldu. Ateşin içindeki renk oyunlarını görür üzere olmuştuk. Sarı-kırmızı alevinin kadromuz üstünde parıldamasını tasavvur ediyor ve bizi derhal galibiyetten galibiyete götüreceğini tahayyül ediyorduk. Hakikaten de o denli oldu.” tabirleriyle anlattı.
Buna karşın kuruculardan Bekir Sıtkı, kelam konusu renklerin Gül Baba’nın II. Beyazıt’a verdiği sarı ve kırmızı güllerden esinlendiğini ileri sürdü.
Kulübün logosunu birinci olarak Galatasaray Lisesi 1. sınıf öğrencisi Ahmet Ayetullah, 1923 yılında Şinasi ile çıkardıkları “Kara Kedi” isimli mecmuada yayımladı. Ayetullah, çiziminde harf ihtilali öncesinde kullanılan alfabenin G ve S’ye karşılık gelen gayın ve sin harflerini kullandı.
Söz konusu logo, kulübün 18. yılında 1923’teki kongrede kabul edildi.
GAZİ BÜSTÜ’NÜ KAZANDI
Profesyonellik öncesi devirde, İstanbul Ligi, Cuma Ligi, Pazar Ligi üzere değişik isimlerle oynanan lig maçlarında şampiyon olan Galatasaray, Mustafa Kemal Atatürk yaşarken ismine düzenlenen birinci ve tek kupayı müzesine götürdü.
Mustafa Kemal Atatürk’ün buyruğuyla 1925 yılında kurulan ve sonradan Türk Hava Kurumu ismini alan Tayyare Cemiyetine gelir sağlamak gayesiyle 1928 yılında bir tertip düzenlendi. Buna nazaran Galatasaray ve Fenerbahçe ortasında bir maç yapılacak ve kazanan tarafa Atatürk büstü verilecekti. Gazi Büstü olarak isimlendirilen kupa, tıpkı günlerde Taksim Cumhuriyet Anıtı’nı yapan heykeltıraş Pietro Canonica imzasını taşıdı.
Taksim Stadı’nda 10 Ağustos 1928’de tıpkı gün Galatasaray ve Fenerbahçe’nin yedek ekipleri da karşı karşıya gelecekti. As kadroların maçı 3-3 sona erince, kupanın kazananını ikinci maç belirledi. Beşiktaşlı Gurur Bey’in hakemliğinde yeniden Taksim Stadı’nda 31 Ağustos 1928’te oynanan çabayı Necdet’in 3, Şadlı’nın tek golüyle Galatasaray 4-0 kazandı.
Sarı-kırmızılılar, Mustafa Kemal Atatürk’ün sıhhatinde ve ismine adanmış tek kupayı alarak tarihin en pahalı şampiyonluklarından birini yaşadı.
Gazi Büstü, hala Galatasaray Müzesi’nde bulunurken, yılda bir sefere mahsus olmak üzere, 10 Kasım günleri yapılan anma merasimlerinde kullanılmakta.
38 LİDER MİSYON YAPTI
Galatasaray Kulübünde şu ana kadar 38 farklı lider misyon aldı.
1905’te Ali Sami Yen ile başlayan ve mevcut lider Dursun Özbek’e kadar gelen 117 yılda, 103 devirde sarı-kırmızılı kulübü 38 farklı lider yönetti.
FUTBOLDA 22 ŞAMPİYONLUK
Galatasaray, birinci branşı olan futbolda Türkiye’nin en başarılı ekibi olarak dikkati çekiyor. Sarı-kırmızılı ekip, 1959’da kurulan bugünkü ismiyle Muhteşem Lig’de 22 sefer memnun sona ulaştı. Galatasaray, en yakın takipçisi Fenerbahçe’nin 3 şampiyonluk önünde bulunuyor.
Galatasaray,1962-1963 döneminden bu yana oynanan Türkiye Kupası’nı en çok kazanan kadro oldu. 23 defa final oynayan “Cimbom” bu finallerin 18’inde memnun sona ulaştı.
Sarı-kırmızılılar, Muhteşem Lig şampiyonu ile Türkiye Kupası kazananını karşı karşıya getiren Cumhurbaşkanlığı Kupası’nı 10, TFF Muhteşem Kupa’yı 6 sefer kazandı.
Ligikincileri ile kupa finalistini karşı karşıya getiren ve 1998 yılına kadar oynanan Başbakanlık Kupası’nı 5 sefer müzesine götüren Galatasaray, dönem başı hazırlık turnuvası olan TSYD Kupası’nı 12 kere kaldırdı.
FUTBOLDA TÜRKİYE’NİN TEK AVRUPA ŞAMPİYONU
Galatasaray, bir Türk futbol grubunun yakaladığı en büyük muvaffakiyete imza attı.
Türkiye’nin Avrupa kupalarındaki en başarılı kadrosu olan sarı-kırmızılılar, 1999-2000 döneminde teknik yönetici Fatih Terim idaresinde UEFA Kupası’nı kazandı.
Galatasaray, 2000-2001 dönemi öncesi ise Mircea Lucescu yönetiminde UEFA Harika Kupa’yı kaldırma başarısı gösterdi.
Sarı-kırmızılılar, toplamda alınan 75 kupayla en yakın takipçisi Fenerbahçe’nin 19 şampiyonluk önünde tepede yer alıyor.
DİĞER BRANŞLARDAKİ BAŞARILAR
Sarı-kırmızılılar, erkek basketbolunda Türkiye Basketbol Ligi’nde 5, Türkiye Kupası’nda 3, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda 2, Türkiye Şampiyonası’nda 11, İstanbul Ligi’nde 17 kere zafere ulaştı. Galatasaray, Avrupa’daki tek kupasını ise ULEB Avrupa Kupası’nda elde etti.
Kadın basketbolunda ise Türkiye Bayanlar Basketbol Ligi’nde 13, Türkiye Kupası’nda 11, Cumhurbaşkanlığı Kupası’nda da 8 kere şampiyonluğa uzandı. Sarı-kırmızılılar, Avrupa’da 1 sefer FIBA Bayanlar Avrupa Ligi, 2 kere de FIBA Avrupa Kupası’nı müzesine götürdü.
Galatasaray Erkek Voleybol Kadrosu, bugünkü ismi Efeler Ligi olan periyodun Voleybol Deplasmanlı Ligi’nde 4 sefer şampiyon oldu. Sarı-kırmızılılar, Türkiye Şampiyonası’nda 12, İstanbul Ligi’nde 16, Erkekler Şampiyonlar Kupası’nda ise 1 defa keyifli sona ulaştı.
Sarı-kırmızılı bayan voleybol ekibi ise bugünkü ismiyle Sultanlar Ligi’nde şimdi şampiyonluk göremedi. Galatasaray, İstanbul Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda 8, Türkiye Bayanlar Voleybol Şampiyonası’nda ise 5 kere kupa kaldırdı.
Galatasaray Erkek Sutopu Kadrosu da toplamda 28 kere lig şampiyonu oldu.
Galatasaray’ın bünyesinde futbol, basketbol, voleybol, sutopunun yanı sıra yüzme, kürek, yelken, tekerlekli sandalye basketbol, atletizm, judo, binicilik, briç ve e-spor branşları da bulunuyor.
ÜYE SAYISI 10 BİNİN ÜZERİNDE
Galatasaray Kulübünün 10 bin 147 üyesi bulunuyor.
Kulüp üyeliği kontenjana ve makul kriterlere bağlı olan Galatasaray’da faal üye sayısı 31 Aralık 2021 prestijiyle 10 bin 147 kişi olarak kayda geçti.