Selenay YAĞCI/İSTANBUL
Türkiye’de fiber altyapı yatırımları tartışması devam ediyor. Önceki gün fiber yatırımlarla ilgili düzenlediği toplantıda konuşan Türk Telekom CEO’su Ümit Önal, ortak altyapı şirketine artık gerek olmadığını, Türkiye’nin fiber yatırımlarını tamamlaması için 1,5 milyar dolarlık harcama kaldığına dikkat çekti. Diğer operatörlerin mükerrer fiber kazıları yapmak istediği için kazı izinlerinde zorluklar çıktığını söyleyen Önal, “Yeni yerlere gitmek için her türlü iş birliğine hazırız” dedi.
Peş peşe açıklamalarıyla Turkcell ve Vodafone, kazı izinlerinde zorlandıklarını yinelerken, Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) de yayınladığı raporda fiber aboneliklerinin artış hızındaki düşüşe işaret etmişti. Önceki hafta Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu ise telekomünikasyon sektöründe ortak fiber altyapı kullanımının uzun süredir gündemlerinde olduğunu aktararak, “Türk Telekom’un yeniden yapılanması konusunda da ortak altyapı gündemimizde olan önemli işlerden biri” demişti. Yaşanan bu tartışmalara Türk Telekom da katıldı.
Bundan 7 yıl önce Turkcell, Türksat, Vodafone ve TELKODER’in bir araya gelerek kurduğu altyapı şirketi sayesinde 8-10 milyar dolar tasarruf edilmesi planlandı. Ancak şirket ortak altyapı yatırımlarını çeşitli gerekçelerle gerçekleştiremedi. Şimdiye kadar kazı izinleri konusunda sorun yaşamayan Türk Telekom ise bu adıma katılmamıştı. Ardından 2018‘te Sabit Elektronik Haberleşme Altyapı Ortak Kullanımı ve İş Birliği Protokolü devreye girdi. Mevcut fiber altyapılarının kiralanmasının önünü açan protokol, Ulaştırma Bakanlığı öncülüğünde Türk Telekom, Turkcell, Vodafone, TELKODER ve Türksat arasında imzalanmıştı. Ancak protokol beklendiği gibi ortak yatırımın önünü açmadı. Altyapı kiralamalarını daha çok Türk Telekom yaparken, diğer operatörler ise fiber yatırım yapamadıkları için Türk Telekom’dan kiraladıkları altyapının 4 kat daha maliyetli olduğunu ileri sürüyor.
“1.5 milyar dolarlık yatırım kâfi”
Önal, tüm tartışmalara cevap olarak; özetle şunları söyledi: “Bugünün maliyetleriyle ‘4 kat daha fazla’ demek, birazcık gerçeklikten kopmak demek. Beyanların amacı; ‘Kendim kazmak istiyorum, mükerrer yatırım istiyorum. Ne kadar fiili kazı yaparsam yanıma kar’ diye düşünmek. Türkiye’nin yüzde 92’sinin sokağına kadar fiber götürdük. Fiber ağı 3 yılda yüzde 22,3 büyüterek 2022 ilk çeyrek sonunda 372 bin kilometreye çıkardık. Uluslararası standartlardaki eve-binaya kadar diyebileceğimiz (FTTH/B) kapsamasında ise 9 milyona ulaştık. 5G’nin ana taşıyıcısı fiber. 5G baz istasyonlarının kurulacağı lokasyonlarda oluşacak fiber gereksinimini karşılayabilecek durumdayız. GSMA tarafından yapılan çalışmalar da fiber omurganın 5G’deki kullanım oranının 2027’de yüzde 42 seviyelerinde olacak. Bizim, şu anda fibere bağlı LTE baz istasyonu oranımız halihazırda yüzde 43’lerde.
Daha önce ‘Türkiye’nin fiber yatırımları için 15 milyar dolar’ diyorlardı, şimdi ise 8-10 milyar dolar oldu. Sanırım, her operatörün ayrı ayrı yapacağı yatırım toplayarak rakam bulunmuş. Ancak kalan dönüşümün için hesaplarımıza göre, 1,5 milyar dolarlık yatırım kâfi.”
Ortak altyapıda masaya kim ne koyacak
Ümit Önal, “Dünyada fiber yatırımlarının tüm operatörler tarafından kullanılmasını sağlayan en yaygın modelin, yerleşik operatörün altyapısının kullandırılması şeklinde olduğunu görüyoruz. Burada da neredeyse 30 yıldır başarıyla uygulanan yasal çerçevesi BTK tarafından çizilen bir model var. Başka çözüm aramak anlamlı görünmüyor. Bütün işletmecilerin bir araya gelerek imzaladığı altyapı kiralama protokolüne bağlı kalmak yeter. Ortak altyapı şirketi için kim masaya ne koyacak? Başka isimlerle başka ticari işletmeler altında yaptıkları yatırımları, devlete normal şartlarda lisansları sonunda iade etmek durumunda oldukları altyapıları, sanki kendi altyapılarıymış gibi ortaya koyup ‘bizim de bu altyapımız var, gelin de ortak olalım’ mı diyecekler? Biz tüm yatırımı imtiyaz sonunda devlete iade etmek üzere yapıyoruz. Gidilmiş yere tekrar altyapı çekip de Türkiye’nin parasını sokağa atmamak için hazırız. Henüz altyapı gitmemiş, yeni gidilecek bütün alanlara birlikte yatırım yapmayı hedef alan bir ortak altyapı oluşumuna her zaman evet dedik. Zaten devletin olan altyapıyı devlete, ‘Benim buyum var, ortak altyapı şirketine de ortak olayım’ demeye karşıyız” diye konuştu.